YARGIÇ ROY BEAN

(BATI PECOS YASASI)

Hukuk Devleti düşüncesinin ortaya çıkış nedeni yönetimde keyfiliği kaldırmaktır. Hukuk devletinde keyfiliğe yer yoktur.  Tüm kurum ve kişiler normlara bağlı olarak  hak ve yetkilerini kullanırlar.  Hukuk devletinin temel ilkelerinde biri bu olmakla birlikte zaman zaman keyfi uygulamalar görmekteyiz. Hatta kimi zaman bu keyfi uygulamalar yasal dayanak kazanmakta evrensel hukuk kaideleri hiçe sayılmaktadır. Keyfiliğin yasal zemin kazanmış olması hukuken meşruiyet kazanması anlamına gelmez.   

Hukukta keyfilik yasalara bağlı olmamak deyince hep benim aklıma Yargıç Roy Bean Gelir.

Yargıç Roy Bean 19.yüzyılda Teksas’ta yaşamış ilginç bir yargıç..

Ölümünden sonra adına film çekilmiş

( the life and times of judge roy bean -1972-) , hikayelere, çizgi romanlara (Morris Red Kit’in bir macerasında Roy Bean’i çizmiştir. -Judge- )  konu olmuştur.

Gençliğinde çeşitli işlerde çalışan ve çok çalkantılı bir hayat yaşayan  Roy Bean,  yeni demiryolları kurulmaya başlanınca güzergah boyunca  demiryolu işçileri peşinden gitmiş bir çadırda onlara  içki satarak geçimini sağlamıştır.

-Sulh Hukuk Mahkemesi ve Soğuk Bira-

Yeni kurulan bir demiryolu istasyonu kenarında yerleşmeye karar vermiş,  salonunda içki satarken bir yandan da yargıç olarak yargılama  faaliyetlerini yürütmüştür. (Bu salon günümüzde  müze olarak ziyaret edilmektedir) yargılamayı izlemeye gelenler ve jüri içki almak zorundadır. Hatta jüri üyesi olmanın şartlarından biri içki salonunun  devamlı müşterilerinden olmaktı. 

-Yaşasın Adalet! Şimdi Herkes Kendine Bir bira Ismarlasın-

Yargıç Roy Bean’in verdiği kararlar hukuktan uzak, keyfiliğe dayanan kararlardır. Elinde yürürlükten kalkmış bir hukuk kitabı bulunmakta (eski medeni  yasa) kararlarını bu eski hukuk kitabına dayandırdığını soylemektedir. Oysa Roy Bean okuma yazma bilmemektedir. Daha önce kendisinin de yargılandığı davalardan bildiği “sanık” vesair hukuk terimlerini tekrarlamakta onun dışında keyfiliğe göre karar vermektedir.

-Getirin o suçlu serseriyi adil yargı neymiş göstereyim-

Kasabada hapishane yoktur bu nedenle hapis cezası vermemiş, genelde para cezası vermiş, ceza paralarını ise devlete vermek yerine kendi cebine indirmeyi tercih etmiştir.onun dışında hafif suçları işleyenlere genelde ceza olarak kendi şahsi işlerini yaptırmıştır. İdam cezasından geçmişte kendisininde idama mahkum olması (boynunda fularla sakladığı ip izi vardır) ve şans eseri kurtulmuş olması nedeniyle genelde kaçınmıştır.

-Kararlarından Örnekler-

Trenler istasyonda durduğunda salona gelip içki içen yolcular para üstü istediğinde onlarla tartışıp, kendisine hakaret ettikleri gerekçesiyle onları suçlu kabul edip, para üstü kadar para cezası verip para üstü ödemekten kurtulmuştur. 

Aynı şekilde bir kaza sonucu ölmüş kovboyun silahına el koyup, kovboyun üzerinde taşıdığı 40 dolar  35 cent paraya da ölü kovboyu 40 dolar 35 cent para cezasına mahkum edip el koymuştur.

Bir Çinliyi öldüren bir kovboy’u yargılarken, kovboyun arkadaşlarının tehditleri üzerine; “Cinayet bir insanın öldürülmesidir ama bir Çinlinin öldürülmesine ilişkin bir hüküm bulamadım kitapta” diyerek kovboyun beraatine karar vermiştir.

Sadece bölge mahkemelerinin boşanma davalarına bakma yetkisi olmasına rağmen kendisi  yetkisi  bulunmasa da 10 dolar karşılığı boşanma davalarına bakmış ve karar vermiştir.

Vahşi batının zamanla gelişmesi, sosyal hayatın güçlenmesi ile yasalar ve hukuk Teksas’a da egemen olmuş, yargıç Roy Bean görevden alınmıştır.

Hukukta tüm keyfi uygulamaların son bulması, tüm kurumların evrensel hukuk kaideleri doğrultusunda  görev ve yetkilerini kullanmasını umuduyla..